Jangan Tafsir Data Statistik Tanpa Ilmu
Statistik memainkan peranan yang penting dalam kehidupan. Kita menggunakan statistik sama ada secara sedar atau tidak sedar. Statistik membolehkan kita memahami banyak perkara yang berlaku di sekeliling kita sekiranya ia digunakan dengan cara yang betul. Statistik yang tidak digunakan dengan betul boleh membawa kekeliruan
Statistik boleh menyebabkan kekeliruan apabila ia difahami dengan cara yang salah. Antara kesilapan yang berlaku adalah apabila data statistik tidak teliti dalam konteks yang betul. Contoh kesilapan memahami konteks data statistik adalah apabila membandingkan kadar kematian yang disebabkan oleh faktor yang berbeza-beza seperti kemalangan jalan raya, penyakit tidak berjangkit dan penyakit berjangkit.
Menurut data statistik daripada Kementerian Pengangkutan Malaysia, sebanyak 6,284 kematian dilaporkan berlaku akibat daripada kemalangan jalan raya pada tahun 2018. Laporan kajian yang dikeluarkan oleh Institut Penyelidikan Keselamatan Jalan Raya Malaysia pada tahun 2012 menunjukkan sebanyak lebih kurang 11,000 kematian diramalkan pada tahun 2020 oleh akibat yang sama.
Bagi penyakit kardiovaskular pula, dilaporkan bahawa penyakit jantung iskemik merupakan sebab kematian utama di Malaysia. Hal ini dilihat dengan jumlah kematian sebanyak 18,267 yang disahkan pada tahun 2018.
Pada masa kini, negara masih bergelut dengan wabak COVID-19. Bagi mengekang penularan wabak ini, masyarakat diminta untuk mematuhi prosedur operasi standard (standard operating procedure, SOP) penjarakan sosial dan mengelakkan aktiviti yang melibatkan perhimpunan ramai. Oleh itu, aktiviti berhimpun di rumah ibadah juga dihadkan pada jumlah tertentu.
Namun, sesetengah pihak yang tidak setuju dengan had jumlah kehadiran ke rumah ibadah membuat perbandingan tidak wajar antara kadar kematian yang disebabkan oleh kemalangan jalan raya dan penyakit kardiovaskular dengan kadar kematian disebabkan oleh COVID-19. Dengan kadar kematian sebanyak 121 disebabkan oleh COVID-19, terdapat pandangan yang tidak tepat diutarakan, iaitu:
“Kadar kematian akibat daripada COVID-19 lebih rendah berbanding kadar kematian akibat kemalangan jalan raya dan penyakit kardiovaskular. Oleh yang demikian, aktiviti rumah ibadah hendaklah dibuka seperti sedia kala.”
Hal ini merupakan kefahaman terhadap data statistik dalam konteks yang tidak tepat. Kemalangan jalan raya dan penyakit kardiovaskular tidak boleh dibandingkan dengan COVID-19 kerana kedua-duanya bukan penyakit berjangkit. Oleh sebab itu, kaedah menangani setiap masalah ini adalah berbeza-beza antara satu sama lain.
COVID-19 perlu dicegah daripada merebak dengan penjarakan sosial. Kaedah penjarakan sosial sudah tentu tidak berkesan menangani penyakit yang tidak berjangkit, apatah lagi menangani masalah kemalangan jalan raya. Tambahan pula, kadar kematian akibat COVID-19 dilihat dalam kadar yang terkawal merupakan hasil daripada kerjasama masyarakat dalam mematuhi penjarakan sosial.
Selain itu, kesilapan dalam memahami data statistik juga boleh berlaku apabila melibatkan data statistik yang besar. Kerapkali, segelintir pihak yang mempunyai pendirian terhadap sesuatu perkara memilih data yang berpihak kepada pendiriannya dan membuang data yang tidak menyokong pendiriannya.
Misalnya berkaitan dengan isu perubahan iklim. Bagi menyokong dakwaan bahawa iklim dunia tidak berubah, sesetengah pihak mengetengahkan data yang dihadkan pada tempoh masa tertentu, seperti dari tahun 2000 hingga 2013. Jika dilihat pada tempoh singkat ini, suhu dunia kelihatan tidak berubah.
Namun, data yang dikumpulkan oleh NASA tentang perubahan suhu dunia adalah semenjak 1880-an lagi. Perubahan suhu dunia hanya dapat dilihat melalui kerangka data yang penuh tanpa bersifat selektif terhadap sesuatu tempoh. Selektif terhadap sesuatu tempoh masa data menghalang dapatan realiti sebenar tentang perubahan iklim dunia.
Apabila realiti sebenar tidak diterima, bahkan disusuli pula dengan menyebarkan fahaman yang tidak betul, ia merencatkan usaha memberikan kesedaran perubahan iklim dunia. Dikhuatiri masyarakat boleh terpengaruh dan tidak mengambil tindakan yang serius tentang penjagaan alam sekitar. Akhirnya, generasi akan datang mewarisi dunia yang kian terjejas iklimnya akibat tindak tanduk kita.
Masalah juga boleh timbul apabila membuat kesilapan dalam menilai data statistik dengan konteks yang betul berkaitan kadar kematian akibat kemalangan, penyakit kardiovaskular, dan COVID-19. Pada masa kini, masyarakat diminta untuk mematuhi SOP penjarakan sosial bagi mengekang penularan wabak COVID-19.
Apabila tafsiran data statistik yang salah disampaikan buat tatapan umum, ia boleh mempengaruhi mereka untuk mempertikaikan polisi pihak yang berautoriti. Ia juga dikhuatiri menyebabkan masyarakat untuk mengambil sikap sambil lewa dengan SOP penjarakan sosial yang telah ditetapkan, sekali gus menyukarkan proses menangani COVID-19.
Oleh itu, setiap individu perlu menanam sikap amanah dalam diri kita untuk mengelak daripada membicarakan perkara yang bukan bidang kepakaran kita. Hal ini kerana, kita hanya menilai sesuatu perkara berdasarkan pengetahuan kita yang terbatas tanpa mengambil kira atau mengetahui fakta lain tentang perkara tersebut. Kesannya, tafsiran dan ulasan yang dibuat berkemungkinan besar menyimpang daripada hakikat sebenar.
Dalam isu COVID-19, data statistik berhubung jumlah jangkitan, kematian dan sembuh disampaikan kepada masyarakat untuk memudahkan masyarakat mengambil cakna terhadap perkembangan semasa berhubung COVID-19.
Tanggungjawab menganalisis data statistik serta membuat tindakan terutamanya berkaitan dengan polisi merupakan tugas pihak yang berautoriti. Namun, sekiranya terdapat kemusykilan dan cadangan, ia boleh dirujuk dan disampaikan melalui saluran yang betul dan berhemah.
Merujuk kepada pihak yang berautoriti merupakan ajaran yang sentiasa ditekankan dalam Islam seperti yang dirakamkan dalam firman Allah SWT dalam Surah al-Nahl, ayat 43 yang bermaksud, “Oleh itu bertanyalah kamu kepada orang-orang yang berpengetahuan jika kamu tidak mengetahui.”
Dengan tanggapan sendiri berdasarkan ilmu yang terbatas hanya membawa kepada salah faham. Tambahan pula, apabila ia melibatkan pentafsiran data statistik yang kompleks dan memerlukan kemahiran yang tinggi. Sekiranya tersilap dan disebarkan kepada orang ramai, tanggapan sendiri ini boleh membawa kepercayaan yang tidak betul.
